Có nhiều bạn hỏi tôi làm sao để phân biệt các loại trà với nhau, dựa vào đâu để nhận biết chúng. Khi đọc được những câu hỏi như vậy, tôi khá phân vân không biết trả lời thế nào. Không phải vì tôi không biết phân biệt các loại trà, mà trà là từ dùng để diễn tả những loại đồ uống có vị từ lá cây. Riêng ở Việt Nam có hàng trăm loại đồ uống được làm từ lá cây: trà lá vối, nhân trần, trà xanh, trà thảo mộc, trà atiso… và để phân biệt được hết thì rất khó. Do đó bài viết này, tôi xin phép gói gọn lại 6 loại trà cơ bản xuất thân từ cây trà Camellia sinensis.
Trà trắng là loại trà ít được chế biến nhất trong các loại trà. Trà trắng có xuất xứ từ Trung Quốc, nổi tiếng nhất là bạch trà Phúc Kiến. Ngọn chè và chồi non được thu lượm để làm trà trắng. Chồi non của trà được phủ một lớp lông trắng, nhằm bảo vệ chúng khỏi côn trùng và thời tiết khắc nghiệt.
Ngọn chè được hái cẩn thận để những lá trà non không bị vỡ và bầm dập làm ảnh hưởng đến chất lượng trà. Sau đó những lá trà này được làm héo 72 giờ, và sấy khô để lá trà không bị oxy hóa. Nhờ quá trình chế biến đơn giản nên những gì tinh túy nhất của lá trà sẽ được giữ lại
Trà xanh là loại trà phổ biến nhất. Lá trà sau khi thu hoạch sẽ được làm héo và sao trên chảo nóng hoặc hong khô bằng hơi. Phương pháp sao chè được dùng phổ biến ở Trung Quốc, còn sử dụng bằng hơi nước chủ yếu ở Nhật Bản.
Tùy vào từng khu vực và cách chế biến mà lá trà sẽ được vo viên như “thuốc súng”, hoặc theo kiểu sợi nhỏ. Một số loại trà xanh nổi tiếng như Long Tĩnh, Bỉ Lộ Xuân… Matcha cũng là một loại trà xanh, nhưng lá trà được nghiền thành bột.
Là loại là ít phổ biến nhất, hiếm nhất, được hái từ những cây trà shan tuyết cổ thụ. Quá trình chế biến cũng giống như trà xanh. Chồi non được hái vào đầu mùa xuân. Nguyên nhân làm cho trà vàng kém chất lượng một phần là do lá trà được thu hoạch muộn.
Ở Việt Nam, trà vàng được sản xuất chủ yếu ở các tỉnh Yên Bái, Hà Giang. Do chỉ có những tỉnh này mới có chè shan tuyết. Nhờ trà vàng cuộc sống của người dân ở các tỉnh Tây Bắc cải thiện đáng kể.
Trà oolong là trà được oxi hóa một nửa. Nó nằm giữa trà đen và trà xanh. Thông qua quá trình làm héo và làm bầm, lá trà được cuộn tròn lại và bắt đầu quá trình oxy hóa. Mức độ oxi hóa nằm trong khoảng 12-85% tùy theo phương thức sản xuất của mỗi nơi.
Màu lá trà càng đậm chứng tỏ mức độ oxi hóa càng nhiều. Mùi vị của trà oolong kết hợp giữa hương vị phức tạp của trà đen và vị thanh thoát của trà xanh. Mặc dù trà oolong xuất phát từ Trung Quốc nhưng Đài Loan lại là nơi nổi tiếng về trà oolong.
Trà đen hay còn gọi là hồng trà. Do màu sắc của nước trà khi pha có màu hồng nên gọi là hồng trà. Có nguồn gốc từ Ấn Độ, Trung Quốc. Trà đen là trà được oxi hóa hoàn toàn. Quá trình oxi hóa làm cho màu lá trà chuyển sang màu đậm, và biến đổi hương vị ban đầu của lá trà. Lá trà sau khi thu hoạch về sẽ được làm héo, cuộn tròn, oxy hóa và sấy khô.
Orthodox và CTC (cut, tear and curl) là hai phương pháp sản xuất trà đen. Trà đen giữ được hương vị lâu hơn so với trà xanh và chứa nhiều caffein nên trở thành thức uống phổ biến của các nước phương Tây.
Trà phổ nhĩ là trà được lên men lâu năm và có giá thành mắc nhất trong các loại trà. Giống như rượu vang, trà phổ nhĩ càng để lâu càng ngon. Lá trà được lên men sau đó ép lại thành bánh hình tròn hoặc hình vuông.
Có hai loại phổ nhĩ: phổ nhĩ chín và phổ nhĩ sống. Phổ nhĩ sống không qua quá trình sấy khô mà chỉ phơi dưới ánh nắng mặt trời, do đó enzym trong từng lá trà không bị biến đổi bởi nhiệt và làm biến đổi hương vị của trà qua từng năm tháng. Thời gian lưu trữ có thể lên tới hàng trăm năm. Phổ nhĩ chín xuất hiện với mục đích rút ngắn thời gian chế biến bằng những phương pháp hiện đại.
Tuy nhiên, với mỗi phương pháp chế biến sẽ cho ra trà có hương vị khác nhau. Phổ nhĩ sống dành cho những người uống trà lâu năm, muốn biết thêm về hương vị của trà, tinh hoa của đất trời qua năm tháng. Còn phổ nhĩ chín dành cho những người mới uống trà và muốn biết chính xác hương vị.
Hy vọng với những gì tôi viết ở trên đã cho bạn thông tin cơ bản về các loại trà. Tùy vào cách chế biến mà chúng ta có những loại trà khác nhau. Với mỗi loại trà lại cho chúng ta cảm nhận hương vị khác nhau về trà. Không sai khi bảo trà hội tụ tinh hoa của đất trời. Bạn hãy tìm cho mình loại trà yêu thích và chia sẻ cảm nhận đó với mọi người nhé.
